Τι είναι οι Διαταραχές Άρθρωσης;

Για πολλούς γονείς, η ανακάλυψη ότι το παιδί τους έχει μια διαταραχή άρθρωσης μπορεί να είναι και ανακούφιση επειδή αποτελεί εξήγηση για τις δυσκολίες ομιλίας που αντιμετωπίζει το παιδί τους. Η εμφάνιση τους γίνεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού και γίνεται ευρέως αντιληπτή κατά την προσχολική του ηλικία από τους γονείς ή από τα άτομα που περνούν αρκετές ώρες με το παιδί.

Με τον όρο διαταραχές άρθρωσης αναφερόμαστε στις δυσκολίες που σχετίζονται με την παραγωγή των ήχων της ομιλίας (φωνήματα) που επιμένουν μετά το πέρας της φυσιολογικής ηλικίας κατάκτησης αυτών των φωνημάτων. Στην πιο απλή μορφή τους οι διαταραχές άρθρωσης εμφανίζονται ως μια αδυναμία παραγωγής των φωνημάτων χρησιμοποιώντας τα όργανα της άρθρωσης (χείλη, γλώσσα, δόντια κ.ά.). 

Ποια είναι τα αίτια των Διαταραχών Άρθρωσης;

Οι διαταραχές άρθρωσης μπορεί να οφείλονται σε πολλούς παράγοντες. Αρχικά, μπορεί να οφείλονται σε λειτουργικά αίτια δηλαδή κάποιοι από τους κινητικούς μηχανισμούς της ομιλίας που συμμετέχουν στην άρθρωση (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα και φάρυγγας) να δυσλειτουργεί με αποτέλεσμα να παρατηρούνται και οι αντίστοιχες εκπτώσεις στην ομιλία του ατόμου. Συγκεκριμένα μπορεί να υπάρχει αδυναμία των μυών ή μειωμένος έλεγχος π.χ. αδυναμία ελέγχου της γλώσσας. Είναι πιθανό επίσης να οφείλονται και σε οργανικά αίτια όπως κοντό χαλινό, υπερπλασίες, κακή σύγκλιση των δοντιών, υπερωοσχιστίες κ.α. Επιπλέον, υπάρχει η πιθανότητα το παιδί να χρησιμοποιεί λανθασμένα ένα μοντέλο άρθρωσης, τοποθετώντας λανθασμένα τους αρθρωτές. 

Σε πολλές περιπτώσεις, οι διαταραχές άρθρωσης οφείλονται σε καθυστέρηση της ανάπτυξης της ομιλίας. Κάποια παιδιά απλώς χρειάζονται περισσότερο χρόνο για να μάθουν πώς να παράγουν σωστά τους ήχους. Αν η καθυστέρηση παραταθεί πέρα από την αναμενόμενη ηλικία, τότε απαιτείται θεραπεία. 

Ποια είναι τα συμπτώματα των Διαταραχών Άρθρωσης;

• Καθυστέρηση ομιλίας
• Παραλείψεις φωνημάτων ή και συλλαβών π.χ. /σπίτι/ – /πίτι/, /καραμέλα/ – /καμέλα/
• Αντικατάσταση φωνημάτων με άλλα φωνήματα π.χ. /θέλω/ – /σέλω/
• Αλλοιώσεις φωνημάτων π.χ. αντί /ρ/ το παιδί παράγει έναν ήχο που ακούγεται σαν /γι/
• Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων π.χ. /τραπέζι/ – /ταπέζι/, /κρύο/ – /κύο/.
• Προσθέσεις φωνημάτων π.χ. /παπούτσι/ – /παπτούτσι/
• Σταθερά λάθη άρθρωσης. Όταν δε λέει π.χ. το φώνημα /ρ/ σε καμία θέση μέσα στη λέξη.
• Δυσκατάληπτη ομιλία. Όταν δεν μπορούν να καταλάβουν οι τρίτοι άνθρωποι την ομιλία του παιδιού.

Τι είναι οι Διαταραχές Άρθρωσης;

 Διαταραχές άρθρωσης ονομάζονται οι δυσκολίες που παρουσιάζει ένα άτομο στην ομιλία του κατά την παραγωγή του λόγου. Η εμφάνιση τους γίνεται κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής ενός παιδιού και γίνεται ευρέως αντιληπτή κατά την προσχολική του ηλικία. Αυτοί που το ανακαλύπτουν πρώτοι είναι συνήθως οι γονείς ή άτομα που περνούν αρκετές ώρες με το παιδί, όπως για παράδειγμα οι δάσκαλοι στο σχολείο.

Ποια είναι τα συμπτώματα των Διαταραχών Άρθρωσης;

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στα παιδιά, διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία στην οποία βρίσκονται, για αυτό και είναι σημαντικό να παρακολουθούμε την εξέλιξη της ομιλίας τους.

• Καθυστερημένη έναρξη ομιλίας. Όταν το παιδί δε μιλάει
• Δυσκατάληπτη ομιλία. Όταν δεν μπορούν να καταλάβουν οι τρίτοι άνθρωποι την ομιλία του παιδιού.
• Σταθερά λάθη άρθρωσης. Όταν δε λέει π.χ. το φώνημα /σ/ σε καμία θέση μέσα στη λέξη.

• Αντικατάσταση φωνημάτων με άλλα φωνήματα π.χ. /νερό/ – /νελό/
• Παράλειψη φωνημάτων ή συλλαβών π.χ. /θέλω/ – /έλω/
• Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων π.χ. /κρεβάτι/ – /κεβάτι/, /πρέπει/ – /πέπει/
• Αλλοιώσεις φωνημάτων π.χ. το φώνημα /σ/ παράγεται από ένα μη καταγεγραμμένο φθόγγο, όπως ένα /σ/ παραγόμενο με κακή σύγκληση της οδοντοστοιχίας
• Προσθέσεις φωνημάτων π.χ. /παπούτσι/ – /παπτούτσι/

Ποια είναι τα αίτια των Διαταραχών Άρθρωσης;

Τα αίτια των διαταραχών άρθρωσης είναι οργανικά και λειτουργικά.  Είναι πιθανό κάποιος από τους κινητικούς μηχανισμούς (χείλη, γλώσσα, δόντια, υπερώα και φάρυγγας) που συμμετέχουν στην άρθρωση να δυσλειτουργεί με αποτέλεσμα να παρατηρούνται και οι αντίστοιχες εκπτώσεις στην ομιλία του ατόμου. Πιο συγκεκριμένα μπορεί να υπάρχει Μειωμένος έλεγχος ή αδυναμία των μυών και νεύρων π.χ. αδυναμία ελέγχου της γλώσσας, αδύναμα χείλη, μειωμένη διάρκεια ή ένταση εκπνοής, παράλυση του προσωπικού νεύρου κ.ά. Προβλήματα στην δομή των οργάνων της άρθρωσης όπως υπερπλασίες, υποπλασίες ή ελλείψεις π.χ. υπερτροφική γλώσσα, κοντό χαλινό γλώσσας, ελλείψεις ή κακή σύγκλιση δοντιών, υπερωοσχιστίες, χειλεοσχιστίες κ.ά. Επίσης, υπάρχει πιθανότητα το παιδί να χρησιμοποιεί ένα λανθασμένο μοντέλο άρθρωσης, τοποθετώντας λανθασμένα τους παραπάνω αρθρωτές. 

Ποια είναι η αντιμετώπιση;

Οι αρθρωτικές διαταραχές όσο πιο γρήγορα γίνουν αντιληπτές, τόσο πιο εύκολα και γρήγορα θα αντιμετωπιστούν καθιστώντας την ομιλία του ατόμου σε φυσιολογικά επίπεδα. Σε αντίθετη περίπτωση ενδέχεται να ταλαιπωρούν και να δυσκολεύουν το άτομο και σε άλλους τομείς για το υπόλοιπο της ζωής του. Για την επίτευξη της αποκατάστασης των διαταραχών άρθρωσης αλλά και για τη σωστή στοχοθεσία είναι σωστό να γνωρίζουμε τα αίτια που προκαλούν αυτές τις δυσκολίες. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να προκληθούν από πολλές επιπρόσθετες δυσκολίες που εμφανίζονται σε ένα παιδί, με αποτέλεσμα η θεραπευτική προσέγγιση να είναι διαφορετική σε κάθε περίπτωση.

Ποιος είναι ο ρόλος του Λογοθεραπευτή;

Η έγκαιρη διάγνωση και η παρέμβαση από λογοθεραπευτή είναι κρίσιμη για την αντιμετώπιση των αρθρωτικών διαταραχών και για την υποστήριξη της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού. Ο λογοθεραπευτής με έξυπνους και ενδιαφέροντες τρόπους βοηθάει το παιδί να κάνει τις σωστές κινήσεις για την παραγωγή του επιθυμητού φωνήματος. Σταδιακά το παιδί μαθαίνει να παράγει το σωστό ήχο σε λέξεις, φράσεις, προτάσεις και τέλος μαθαίνει να γενικεύει τη χρήση του σωστού ήχου στον αυθόρμητο λόγο και στην καθημερινότητά του.

Η διάρκεια αποκατάστασης εξαρτάται από την συνεργασία παιδιού-γονέων-λογοθεραπευτή, τις αντικειμενικές δυσκολίες του προβλήματος, τα κίνητρα της οικογένειας ή του παιδιού, την ηλικία και άλλα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού.